mgr Michał Saganowski
6 maj 2024
Staw kolanowy jest największym i najbardziej podatnym na urazy połączeniem stawowym w organizmie człowieka. Cechuje go złożona budowa anatomiczna, a co za tym idzie duże możliwości ruchowe.
Staw kolanowy jest największym i najbardziej podatnym na urazy połączeniem stawowym w organizmie człowieka. Cechuje go złożona budowa anatomiczna, a co za tym idzie duże możliwości ruchowe. Obok więzadeł krzyżowych, łąkotki równie często ulegają urazom. W stawie kolanowym są dwie łąkotki – przyśrodkowa i boczna, które zrośnięte są obwodową częścią z torebką stawową chrzęstno. Różnią się budową między sobą; łąkotka przyśrodkowa – cieńsza, dłuższa, bardziej sierpowata, ze względu na przyczep do więzadła pobocznego piszczelowego mniej ruchoma, łąkotka boczna – bardziej zakrzywiona, krótsza, pierścieniowata, bardziej mobilna.
Obie łąkotki dzielą obwodowe części stawu na dwa piętra: górne, w którym zachodzą ruchy zginania i prostowania , piętro dolne gdzie odbywają się ruchy rotacyjne, możliwe tylko przy zgięciu w stawie kolanowym. Zadaniem łąkotek jest pogłębienie powierzchni stawowej kości piszczelowej, przenoszą także obciążenia, chronią chrząstkę stawową, ograniczają maksymalny wyprost i zgięcie oraz biorą udział w odruchach nerwowych.
Do uszkodzeń łąkotek dochodzi najczęściej podczas aktywności fizycznej. Największą grupą podatną na urazy są osoby młode, czynnie uprawiające sport. Uszkodzenia u osób aktywnych dotyczą przeważnie łąkotki przyśrodkowej. Związane jest to z jej mniejszą mobilnością, co spowodowane jest jej przyczepem do więzadła pobocznego piszczelowego i torebki stawowej. Do objawów świadczących o patologii łąkotki należą:
- ból w okolicy szpary stawowej
- objaw „givingway”
- obrzęk i wysięk w stawie
- zablokowanie kolana
- krepitacje
- dodatnie testy łąkotkowe
Najczęstszym mechanizmem uszkodzenia łąkotki jest kombinacja ruchów zgięcia, koślawienia oraz rotacji w stawie. Taka sekwencja ruchu często pojawia się w sportach dynamicznych, gdzie występuje duża ilość skoków, przyspieszeń oraz dynamiczne zmiany kierunku ruchu.
Rozróżnić możemy 3 rodzaje uszkodzeń:
- podłużne
- horyzontalne
- promieniowe
Ze względu na lokalizację uszkodzenia:
- 0 (połączenie łąkotki z torebką stawową)
- 1 (1/3 obwodowa)
- 2 (1/3 pośrednia)
- 3 (1/3 wewnętrzna)
Strefa 0 i 1 są obszarami dobrze ukrwionymi (red), posiadającymi duże zdolności regeneracyjne. Strefy 2 i 3 (white) nie posiadają unaczynienia, w związku z czym ich gojenie jest upośledzone.
Urazy łąkotek, zwłaszcza u zawodowych sportowców, niosą ze sobą wskazanie do przeprowadzenia zabiegu chirurgicznego. Dobór odpowiedniej metody leczenia zależy od miejsca i rodzaju uszkodzenia, a także od chirurga prowadzącego(operatora). Wśród zabiegów operacyjnych możemy wyróżnić:
- meniscektomie (częściową bądź całkowitą)
- naprawę (szycie)
- replacement (zastąpienie)
Niektórzy specjaliście w dziedzinie ortopedii decydują się jednak na leczenie zachowawcze.
Wykonanie przez chirurga artroskopowego szycia łąkotki uzależnione jest od lokalizacji oraz miejsca wprowadzenia narzędzi(wyróżniamy: inside – out, outside – in, all – inside).
Następstwem kontuzji oraz interwencji chirurgicznej jest pojawienie się mechanizmów kompensacyjnych, które uruchamiane są automatycznie. Błędnie dobrany program rehabilitacji, nauka nieprawidłowych wzorców ruchowych prowadzi do kaskady zmian w obrębie całego układu ruchu, które doprowadzają do zaburzeń w obrębie przemieszczania się środka ciężkości ciała. Konsekwencją pojawienia się błędnych wzorców ruchowych jest powstawanie mikrourazów i przeciążanie sąsiednich odcinków ciała, co skutkuje nieprawidłowym funkcjonowaniem operowanej kończyny.
Zabieg artroskopowego szycia przytorebkowych uszkodzeń łąkotek odtwarza prawidłowe warunki biomechaniczne. Zniesienie dolegliwości bólowych pozwala na efektywne prowadzenie terapii i stopniowy powrót do aktywności fizycznej.
Obecny poziom wiedzy i specjalne metody fizjoterapeutyczne umożliwiają wnikliwą ocenę podstawowych wzorców ruchowych.
Ocena funkcjonalna FMS (Functional Movement Screen) daje możliwość określenia nawyków ruchowych, co jest podstawą ułożenia indywidualnego planu rehabilitacji.
Skuteczność techniki artroskopowego szycia łąkotek potwierdza praca Jin Hwan Ahn, Joon Ho Wang i wsp. , których badania wykazały całkowite wyleczenie urazu łąkotki. Nie odnotowali oni występowania objawów klinicznych w większej grupie pacjentów. Artroskopowe szycie łąkotki przyspieszyło tempo gojenia uszkodzeń powstałych w jej obrębie
Podobnie Tanja Kraus i wsp. w swoich badaniach uzyskali pozytywne wyniki szycia uszkodzonych łąkotek. Większość przebadanych wróciła do pełnej aktywności fizycznej. Nie zgłaszali oni dolegliwości bólowych ani obrzęku. Badacze monitorowali pacjentów za pomocą protokołu IKDC, oceny Tengera oraz oceny Lysholma
Biedert w swojej publikacji stwierdza, iż artroskopowe szycie uszkodzonych łąkotek daje lepsze wyniki długoterminowe niż resekcja łąkotki czy leczenie zachowawcze.
Poprzez zachowanie ciągłość menisku nie zaburzamy jej funkcji oraz zmniejszamy ryzyko wystąpienia powikłań w podeszłym wieku – np. choroba zwyrodnieniowa
Craig M. Mintzera w swoich badaniach wykazali, że wśród pacjentów poddanych zabiegowi naprawy łąkotki, żaden nie zgłaszał takich objawów jak : blokowanie kolana, tkliwość szpary stawowej oraz przywrócony został bezbolesny zakres ruchu. Jednocześnie nie stwierdzano wysięku, a test Mc Murray’a nie dawał objawów klinicznych
Znaczący procent napraw łąkotki z jednoczesną rekonstrukcją więzadła krzyżowego przedniego (ACL) ulega wygojeniu , co przedstawił w badaniach F. Alana Barber. Zaproponowane przez niego programy rehabilitacyjne wykorzystane w procesie usprawniania różniły się w trzech głównych kwestiach: czasu unieruchomienia operowanego stawu, obciążania kończyny i czasu powrotu do sportu
Plan fizjoterapii powinien być dostosowany indywidualnie do potrzeb danej jednostki z uwzględnieniem wszystkich sugestii operatora. Do najważniejszych cech usprawniania należy zaliczyć: zmniejszenie dolegliwości bólowych oraz wysięku w stawie, przywrócenie pełnej mobilności stawu, przywrócenie prawidłowej siły w poszczególnych grupach mięśniowych, poprawa elastyczności tkanek miękkich w obrębie kończyny operowanej, poprawa sprawności ogólnej i koordynacji nerwowo-mięśniowej.
Wprowadzenie do programu rehabilitacyjnego elementów treningu funkcjonalnego umożliwia przywrócenie prawidłowych wzorców ruchowych, a ostatecznie do powrót do aktywności sportowej. Głównym celem treningu funkcjonalnego jest również zabezpieczenie pacjenta przed ponownym urazem. Program ten jest zindywidualizowany i wykorzystuje ciąg ćwiczeń, począwszy od izolowanych do złożonych, a tym samym funkcjonalnych zadań ruchowych. W taki sposób kształtowane są właściwe wzorce ruchowe będące fundamentem motoryczności człowieka. Podstawą prawidłowego rozwoju motorycznego według metod neurofizjologicznych jest: mobilność – umiejętność, a przede wszystkim możliwość wykonania ruchu w pełnym zakresie; stabilność – utrzymanie przyjętej pozycji, koordynacja nerwowo mięśniowa; mobilność na stabilności (zręczność) – umiejętności wykonywania w tym samym czasie wielu precyzyjnych ruchów bez zaburzenia czynności podstawowej. ocena funkcjonalna, test FMS daje możliwość dobrania odpowiednich ćwiczeń. Postępowanie będzie uzależnione od indywidualnych potrzeb pacjenta. Jeśli u pacjenta występują deficyty koordynacji, trening powinien być oparty na ćwiczeniach stabilizacyjnych. Gdy występują ograniczenia ruchomości lokalne (izolowany ruch w stawie) lub globalne (brak możliwości wykonania całego wzorca ruchowego), działania terapeutyczne powinno być ukierunkowane na przywrócenie mobilności, później stabilności i koordynacji nerwowo mięśniowej. Do osiągnięcia pełnego zakresu ruchu, obniżenia poziomu bólu dopuszczalne są wszystkie znane formy terapii według metod specjalnych takich jak: PNF, terapia manualna, terapia tkanek miękkich itp. Po izolowanej aktywizacji poszczególnych grup mięśniowych należy podjąć działania w globalnych wzorcach ruchowych. Rozpoczynamy od ćwiczeń statycznych eliminując opór zewnętrzny. Kolejnym etapem jest dodania oparu zewnętrznego, elementów dynamicznych. Szczególnie ważne jest wykonywanie przez pacjenta prawidłowo technicznie pożądanych zadań ruchowych.
Doskonałym elementem treningu funkcjonalnego jest wprowadzenie ćwiczeń równoważnych, na niestabilnym podłożu, z zamkniętymi oczami. Dzięki temu aktywizowane są dodatkowe grupy mięśniowe, w tym mięśnie posturalne, przygotowując układ ruchu do dynamicznych form aktywności.
Aby móc rozwijać u pacjenta optymalne wzorce ruchowe szczególne znaczenie ma odpowiednia praca (stabilność) kompleksu miedniczno – lędźwiowego. Zapewnia ona prawidłowy transfer energii kinetycznej z podłoża na poszczególne segmenty ciała oraz stanowi bazę, na której rozwijane są wzorce kończynowe
rehabilitacja Ursynów, fizjoterapia Ursynów, rehabilitacja Warszawa Ursynów, fizjoterapia Warszawa Ursynów, rehabilitacja pourazowa Ursynów, fizjoterapeuta Ursynów, terapia manualna Ursynów, masaż leczniczy Ursynów, rehabilitacja ortopedyczna Ursynów, rehabilitacja sportowa Ursynów, fizjoterapia kręgosłupa Ursynów, fizjoterapia pooperacyjna Ursynów, gabinet fizjoterapii Ursynów, ćwiczenia rehabilitacyjne Ursynów, usługi fizjoterapeutyczne Ursynów, rehabilitacja Warszawa, fizjoterapia Warszawa, rehabilitacja pourazowa Warszawa, fizjoterapia kręgosłupa Warszawa, masaż leczniczy Warszawa, rehabilitacja ortopedyczna Warszawa, rehabilitacja sportowa Warszawa, fizjoterapeuta Warszawa, terapia manualna Warszawa, fizjoterapia pooperacyjna Warszawa, gabinet fizjoterapii Warszawa, ćwiczenia rehabilitacyjne Warszawa, usługi fizjoterapeutyczne Warszawa, rehabilitacja kręgosłupa Warszawa, rehabilitacja bólu pleców Warszawa, rehabilitacja po urazie Warszawa, fizjoterapia stawów Warszawa, fizjoterapia bólu pleców Warszawa, fizjoterapia pourazowa Warszawa, rehabilitacja dla sportowców Warszawa, indywidualna fizjoterapia Warszawa, indywidualna fizjoterapia Ursynów, konsultacje fizjoterapeutyczne Warszawa, konsultacje fizjoterapeutyczne Ursynów, fizjoterapia dorosłych Warszawa, fizjoterapia dorosłych Ursynów, leczenie bólu Warszawa, leczenie bólu Ursynów, fizjoterapia bólu kolana Warszawa Ursynów, fizjoterapia bólu barku Warszawa Ursynów, fizjoterapia bólu kręgosłupa Warszawa Ursynów, fizjoterapia bólu stawu skokowego Warszawa Ursynów, fizjoterapia pourazowa Warszawa Ursynów, rehabilitacja po urazach Warszawa Ursynów, fizjoterapia po skręceniu stawu skokowego Warszawa Ursynów, rehabilitacja po przeciążeniu pleców Warszawa Ursynów, fizjoterapia pooperacyjna Warszawa Ursynów, rehabilitacja po operacji kolana Warszawa Ursynów, rehabilitacja po operacji kręgosłupa Warszawa Ursynów, rehabilitacja po operacji barku Warszawa Ursynów,