Dorota Saganowska
22 mar 2023
LBP – lower back pain, jest definiowany jako ból występujący między tylnym grzebieniem biodrowym a fałdem pośladkowym, szczególnie w pobliżu stawów krzyżowo-biodrowych.
Ból krzyża związany z ciążą (Pregnancy-related low back pain – PLBP) i (pelvic pain – PP) ból miednicy (PP) są bardzo częstymi bólami mięśniowo-szkieletowymi podczas ciąży. Może to mieć wpływ na codzienne funkcjonowanie i czynności dnia codziennego, takie jak chodzenie, praca, sen, nastrój itp., W konsekwencji ból ten obniża jakość życia
LBP – lower back pain, jest definiowany jako ból występujący między tylnym grzebieniem biodrowym a fałdem pośladkowym, szczególnie w pobliżu stawów krzyżowo-biodrowych. Poprzednie badania wykazały, że 25% położnic i 44% kobiet w ciąży odczuwało bóle krzyża i PP lub oba te objawy. Chociaż większość kobiet wraca do siebie w ciągu miesiąca po porodzie, znaczny odsetek (5% –8,5%) nadal skarży się na występowanie dolegliwości bólowych, nawet w ciągu 2 lat po porodzie. Aby poprawić stan funkcjonalny pacjentów i jakość życia, ważne jest, aby zrozumieć, które struktury mogą przyczyniać się do pojawiania się dolegliwości bólowych. Jednak dokładne przyczyny LBP i PP związanych z ciążą nie są jasne. Obecne badania sugerują, że LBP i PP związane z ciążą mogą być związane z czynnikami mechanicznymi, głównie z powodu przyrostu masy ciała i zmian postawy podczas ciąży, prowadzących do przesunięcia środka ciężkości ciała do przodu, zwiększonych procesów lędźwiowych i zwiększonego nacisku na dolną część pleców Zaburzenia dna miednicy są ściśle związane z LBP. Zmiany hormonalne i wzrost poziomu relaksyny mogą prowadzić do rozluźnienia więzadeł i pojawienie się dyskomfortu, nie tylko w stawach krzyżowo-biodrowym, ale także mogą się objawiać w postaci bólu pleców, niestabilności miednicy i pojawianiu się kręgozmyku podczas ciąży.
Kobiety z bólem dolnej części pleców (LBP) i bólem obręczy miednicy mniejszej (PGP – pelvic girdle pain ) zgłaszają pogorszenie jakość życia związaną ze zdrowiem w porównaniu ze zdrowymi kobietami.
Główną przyczyną tego stanu rzeczy jest brak, bądź bardzo niski poziom, aktywności fizycznej. Pomimo szeroko rozwiniętej profilaktyki i edukacji w środowisku kobiet ciężarnych, gdzie wskazuje się aktywność fizyczną, jako jeden z elementów dobrego samopoczucia, kobiety ciężarne unikają podejmowania aktywności. Wiele kobiet wraca do zdrowia po porodzie, a dolegliwości LBP ustępują, jednak wiele z nich nadal żyje z przewlekłymi dolegliwościami bólowymi przez wiele miesięcy lub/i dłużej.
Przyczyny pojawienia się PGP są niejasne i prawdopodobnie wieloczynnikowe, uwzględnić trzeba też czynniki psychospołeczne. Przyczyny obejmować aspekty hormonalne i biomechaniczne, zaburzoną kontrolę motoryczną i nacisk na struktury więzadłowe.
Obręcz biodrowa służy do przenoszenia obciążenia z tułowia na nogi. Skuteczne przenoszenie obciążenia związane jest z odpowiednim ustabilizowaniem miednicy, za pomocą sił działających na otaczające ją stawy. Niewłaściwe przenoszenie obciążenia podczas aktywności fizycznej może powodować przeciążenie więzadeł miednicy, a tym samym mieć wpływ na pojawienie się dolegliwości obręczy biodrowej.
W okresie ciąży zmianie ulegają krzywizny kręgosłupa i strategie utrzymania postawy. Stwierdzono, że nauka kontroli motorycznej dają pozytywne rezultaty związane z łagodzeniem bólu okolicy miednicy i dolnego odcinka kręgosłupa.
Trening medyczny/ trening funkcjonalny zalecany jest jako leczenie pierwszego wyboru w przewlekłym LBP. Zalecenia te nie uległy zmianie w ciągu ostatnich 10 lat
Niemniej jednak okazuje się, że terapia ruchowa ma jedynie umiarkowany wpływ na LBP, natomiast na dolegliwości obręczy biodrowej brak wyraźnych dowodów. Jednocześnie, nie można kategorycznie stwierdzić, żeby jedna forma ćwiczeń była lepsza od innych.
W ostatnich latach trening CORE STABILITY stał się popularnym trendem fitness, który od wielu lat jest stosowany w programach rehabilitacyjnych i medycynie sportowej . Badacze wskazują ćwiczenia o charakterze stabilizującym i poprawiającym kontrolę motoryczną jako optymalne w terapii LBP i PGP.
Ćwiczenia stabilizujące są określane jako formy ruchowe mające na celu poprawę funkcji określonych mięśni tułowia, które mają kontrolować międzysegmentowy ruch kręgosłupa. Celem ćwiczeń jest umożliwić [’,pacjentowi odzyskanie kontroli i koordynacji kręgosłupa i miednicy z wykorzystaniem zasad nauczania motorycznego.
Brak jednoznacznej odpowiedni, czy ćwiczenia stabilizujące w okresie ciąży dają oczekiwane rezultaty. W dużej mierze zależy to od pewnego warunku jakim jest poziom aktywności fizycznej przed zajściem w ciążę.
Inni badacze stwierdzą, że ćwiczenia stabilizujące wykonywane przez 20 tygodni po porodzie są skuteczniejsze niż opieka ogólna, w tym masaż, relaksacja, mobilizacja stawów i ćwiczenia wzmacniające.
Okazuje się, że dobrze dobrany program rehabilitacyjny, zindywidualizowany przynosi zdecydowanie lepsze wyniki niż ćwiczenia prowadzone samodzielnie w domowym zaciszu.
Sposób, w jaki prowadzone są ćwiczenia stabilizujące w okresie ciąży, zdecydowanie różni się od tego po porodzie, ponieważ warunki fizjologiczne się różnią. Blizna po cesarskim cięciu w pewien szczególny sposób narzuca rodzaj postępowania leczniczego, tym bardziej aktywizacji mięśni tułowia i gorsetu mięśniowego.
Pamiętać trzeba o dużej indywidualizacji, ponieważ rodzaj porodu będzie miał duży wpływ na tempo poprawy stabilności tułowia, kręgosłupa lędźwiowego i obręczy biodrowej.
Literatura:
Effects of exercise therapy for pregnancy-related low back pain and pelvic pain, Hu X et al. Medicine (Baltimore). (2020)
Evidence of stabilizing exercises for low back- and pelvic girdle pain – a critical review. Braz J Phys Ther. 2019 Mar – Apr;23(2):181-186. doi: 10.1016/j.bjpt.2018.11.006. Epub 2018 Nov 17.
Exercise for the prevention and treatment of low back, pelvic girdle and lumbopelvic pain during pregnancy: a systematic review and meta-analysis , Margie H Davenport,1 Andree-Anne Marchand,2 Michelle F Mottola,3 , Br J Sports Med: first published as 10.1136/bjsports-2018-099400 on 18 October 2018